پژوهشی در تفسیر تطبیقی شناخت خدا با خدا*

نویسنده

چکیده

شناخت خدا با خود خدا مورد تأکید منابع نقلی بوده و تفاسیر متعددی برای آن ارائه شده که مهم‌ترین آن‌ها از این قرارند: تفسیر اول: شناخت خدا با صنع و ایجاد الهی؛ تفسیر دوم: شناخت خدا با قدرت الهی؛ تفسیر سوم: شناخت خدا با استفاده از راه‌های الهی؛ تفسیر چهارم: شناخت خدا از طریق بیانات الهی؛ تفسیر پنجم: شناخت خدا از طریق مخلوقات؛ تفسیر ششم: شناخت خدا از طریق حیثیّت وجودی مخلوقات؛ تفسیر هفتم: شناخت خدا از طریق سلب صفات مخلوقات؛ تفسیر هشتم: تقدم شناخت خدا بر شناخت مخلوقات؛ تفسیر نهم: شناخت خدا با وساطت خدا؛ تفسیر دهم: شناخت شهودی و حضوری خداوند. مطابق تفسیر برگزیده، این احادیث بر دو دسته‌اند: الف. احادیث با قالب امر؛ ب. احادیثی با غیر قالب امر؛ در مورد دسته اول، تفسیر اول، دوم و سوم قابل پذیرش نیستند، زیرا مطابق این تفاسیر، شناخت خدا با خدا تنها راه شناخت الهی است و امر نمودن به آن، لغو و منافی با حکمت آمر می‌باشد. اما می‌توان بقیۀ تفاسیر را به عنوان مراتب معنایی و لایه‌های متعدد فهم پذیرفت. در مورد احادیث دسته دوم، می‌توان بسیاری از این تفاسیر را پذیرفت و به عنوان مراتب معنایی و لایه‌های متعدد فهم این مضمون مطرح نمود.

کلیدواژه‌ها