جامعیت قرآن در شمار مبانی دلالی تفسیر قرآن کریم قلمداد میشود. به سبب اهمیت این موضوع، مفسران و اندیشمندان قرآنی به تبیینِ چیستی و بررسی آن پرداختهاند که در این میان بررسی تطبیقی دیدگاه علامه طباطبایی و آیتالله جوادی آملی بهعنوان مفسران تأثیرگذار و صاحب منهج و روش شناختهشده حائز اهمیت هست. با توجه به چهار نظر و دیدگاه حداکثری، حداقلی، اعتدالی و مقایسهای که در این زمینه وجود دارد؛ در این نوشتار به بررسی تقریرات مختلف نظر علامه طباطبایی که در تفسیر المیزان به آنها اشارهکردهاند، پرداخته میشود و با جمعبندی آنها، دیدگاه اعتدالی را به ایشان نسبت میدهیم. همه تقریراتی که علامه طباطبایی به آنها اشارهکردهاند را میتوان در عبارت ذیل جمع نمود که مراد ایشان از جامعیت قرآن این است که: «با توجه به هدف هدایتی قرآن، جامعیت آن متناسب با برآوردن نیازهای هدایتی قرآن و تأمین سعادت دنیوی و اخروی آن بهعنوان آخرین کتاب آسمانی، هست.» همچنین با بررسی نظر آیتالله جوادی آملی و تفصیلی که به آن پرداختهاند، نظر ایشان به دو قسم مقام لفظی و جمعی تقسیم میشود که در ظاهر قرآن با نظر علامه یکسان و طبق مقام جمعی حقیقت قرآن، متفاوت با دیدگاه علامه طباطبایی هست؛ ایشان در مقام جمعی با کمک روایات و تکیهبر چهار شاهد قائل به دیدگاه حداکثری از قرآن شدهاند و نظری برخلاف علامه طباطبایی ارائه داده، با نقدی که بر کلام استادشان داشتهاند، آن را ردّ کردهاند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تطبیقی به این مسئله میپردازد.