بررسی تطبیقی قاعده «جری و تطبیق» آیات قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‌آموخته دکتری جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

«جری و تطبیق» آیات قرآن، یکی از مسائل مهم، در علم تفسیر است. اصطلاحِ «جری و تطبیق» بدین‌ معنا، که هیچ آیه‎ای از قرآن در زمان و مکان محصور نمی‌‌ماند، بلکه‌ در هر موردی‌ که‌ با مورد نزول‌، ازنظر ملاک ‌و مناط‌ یکسان‌ باشد، جاری‌ می‎شود که درواقع اصطلاحی برگرفته از روایات اهل‌بیت( است، در نظر ابتدایى، گمان مى‏رود که روایت جری، شمول آیه را به مورد تطبیق شده در روایت، محدود نموده است، حال‌آنکه این تطبیقات در روایات از باب ذکر مصادیق آیه هست و هرگز آیه به آن تطبیقات، محدود نمى‏گردد. ادله حجیت این قاعده، علاوه از دلیل عقلی، عمده دلایل آن روایات است.
در این مقاله تلاش شده با بررسی تطبیقی ادله و دیدگاه‎های فریقین، مفاد این قاعده همانند شیعه، نزد اهل سنت نیز اثبات گردد، مفسرین اهل سنت گرچه اصطلاح «جری و تطبیق» را به کار نبرده‌اند اما مفاد آن را باور داشته و دارند؛ چون با این قاعده جاودانگی قرآن، و نقش هدایتی آن در جامعه بشری، توجیه‌پذیر است. اندیشمندان اهل سنت برای سرایت حکم آیه، از زمان نزول به موارد مشابه و هم نظیر، در بستر زمان بجای قاعده جری، راهکارهای عموم نص، عموم معنایی و امثال آن را ارائه می‌‌کنند.

کلیدواژه‌ها