بررسی تطبیقی قاعده «جری و تطبیق» آیات قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد قرآن و حدیث

چکیده

شناخت رویدادها و پیش‌زمینه‌های مؤثر در آفرینش یک متن، درک بهتری را به خوانندگان و اندیشمندان از آن متن ارائه می‎دهد. قرآن کریم به‌عنوان آخرین راهنمای بشریت، دارای آیاتی است که برخی از آن‌ها در پی پرسش دیگران، نیازهای روز جامعه و حوادث پیش‌آمده نازل‌شده و از آن‌ها با عنوان اسباب نزول یاد می‎شود. ضرورت پرداختن به اسباب نزول به‌قدری است که بیشتر مفسران در تفسیر آیات به این موضوع پرداخته‎اند. آیت‌الله جوادی و ابن عاشور ضمن اشاره به مفهوم اسباب نزول، کاربردهای متفاوتی را برای آن‌ها بیان نموده‎اند. صاحب تسنیم بر این باور است، روایات اسباب نزول تنها نقش تطبیق جزئیات را بر عهده داشته و مصادیق را بیان می‎کند، اما ابن عاشور اسباب نزول را ابزاری برای دفع متشابهات، تفصیل مبهم، بیان مجمل و... در کنار تعیین مصداق می‎داند. نوشتار پیش رو از ره‌آورد روش توصیفی- تطبیقی تلاش نموده با اشاره به اندیشه‎های آیت‌الله جوادی و ابن عاشور، ضمن اشاره به مشترکات و تفاوت‎های اندیشه دو مفسر درزمینهٔ اسباب نزول، به اهمیت شناخت آن‌ها پی ببرد.
کلیدواژهها: اسباب نزول، جوادی آملی، ابن عاشور، شأن نزول، تسنیم، التحریر.