پژوهشگر پسا دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی مشهد(پژوهشگر بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی) ، شماره تماس: 09142353876، reza.mollazadehyamchi@alumni.um.ac.ir
چکیده
این پژوهش با روشی تطبیقی، به تحلیل دیدگاه‌های فریقین (شیعه و اهل سنت) پیرامون پدیده «فزع ملائکی» در آیه ۲۳ سوره سبأ می‌پردازد و می‌کوشد تا مبانی هرمنوتیکیِ اختلافات تفسیری را ریشه‌یابی کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که عمده تفاسیر اهل سنت، ذیل دو مبنای اصلی قابل دسته‌بندی است: مبنای «روایی» که با اتکا بر اخبار و آثار، آیه را به واقعه تاریخی نزول وحی مرتبط می‌داند (نظیر دیدگاه طبری)؛ و مبنای «کلامی» که با محوریت نظم و سیاق، آن را در چارچوب درام شفاعت در روز قیامت تفسیر می‌کند (نظیر دیدگاه زمخشری). در مقابل، دیدگاه شاخص مکتب امامیه، که در تفسیر المیزان علامه طباطبایی تبلور یافته، بر مبنایی «فلسفی» استوار است و با عدول از رویکردهای رویدادمحور، آیه را به مثابه توصیفی از «ساختار» هستی‌شناختی و سلسله‌مراتبی عالم و نحوه جریان یافتن امر الهی بازخوانی می‌کند. نتیجه این مطالعه تطبیقی، ضمن تبیین نقاط اشتراک و افتراق فریقین، نشان می‌دهد که خوانش فلسفی شیعه، با ارائه تفسیری ساختاری و غیرزمان‌مند، افق معنایی جدیدی را در فهم این پدیده متنی می‌گشاید. کلیدواژه‌ها: تفسیر تطبیقی، فریقین، فزع ملائکی، مذاهب اسلامی.
)